Gewone zorg voor mensen onder ongewone omstandigheden

Stichting Nederlandse Straatdokters Groep

Wij streven ernaar gewone zorg mogelijk te maken voor mensen die leven onder ongewone omstandigheden. Vaak worden dak- en thuisloze mensen buitengesloten in het reguliere zorgsysteem of ervaren ze een hoge drempel bij het vragen naar zorg. Knokken voor toegang tot werkbare zorg en het ondersteunen van het netwerk van straatzorgverleners in Nederland. Dit is waar wij voor staan.

Nederlandse Straatdokters Groep - NSG
Foto: Margot Scheerder
Foto: Margot Scheerder

NIET ZOMAAR GEWONE ZORG

De sociaal-medische problematiek van dak- en thuisloze mensen is vaak behoorlijk complex. Het gaat niet alleen om lichamelijke aandoeningen, maar gaat vaak hand in hand met psychiatrie, verslaving, verstandelijke beperkingen, en natuurlijk armoede. Iedereen heeft uiteraard in de eerste plaats een dak boven het hoofd nodig. Maar als zorgverlener, waar begin je?

Bovendien is het gedrag vaak niet zoals wordt verwacht van een patiënt. Sommigen vermijden zorg of durven er niet om te vragen. Straatzorgverleners hebben ervaring met deze dynamiek en wij streven ernaar om toegankelijke zorg te bieden aan iedereen, ongeacht hun situatie.

Tom, straatdokter

“Sinds een paar jaar houd ik wekelijks een vast spreekuur voor dak- en thuislozen in een opvanglocatie, op een vaste dag, dat is belangrijk. Je ziet dat mensen die voorheen niet eens of niet op tijd naar een arts gingen, nu langskomen. Ze weten dat dokter Tom er is en vertellen dat ook tegen elkaar. Een ontsteking kun je dan op tijd behandelen, waar voorheen voor die persoon het nog wel eens uitliep op intensive care met een sepsis.”

Wendy, straatzuster

“Het draait eigenlijk om doen wat nodig is, er simpelweg zijn voor mensen. Dat betekent actief op zoek gaan naar mensen die zorg mijden. Samen met de wijkagent ga ik elke maandag op pad, op zoek naar dak- en thuisloze mensen die buiten slapen. Ons doel is het opbouwen van een relatie en, als het mogelijk is, ze leiden naar reguliere zorg. Het is een wekelijkse inzet om degenen die vaak over het hoofd worden gezien, de zorg te bieden die ze verdienen.”

ER GEBEURT VEEL MOOIS

In veel gemeenten bieden toegewijde (huis)artsen, praktijkondersteuners en verpleegkundigen straatzorg door simpelweg aan de slag te gaan. Met steun van medestanders, samenwerking met lokale ketenpartners, gemeenten en soms zorgverzekeraars, ontstaan unieke lokale ecosystemen. Deze, vaak informele, samenwerking maakt het verlenen van basale eerstelijns hulp mogelijk.

In sommige steden zijn zelfs specifieke verpleegafdelingen ingericht. Een landelijke regeling maakt het in principe mogelijk om basiszorg aan onverzekerde of onverzekerbare mensen grotendeels te vergoeden.

Marielle, POH-GGZ

“Na zes maanden bel ik Klaas in de verslavingskliniek (LVB), ondanks zijn beperkte toegang tot de telefoon. We denken terug aan onze eerste ontmoeting in het hostel en zijn worsteling met verslaving en trauma. Uiteindelijk vinden we een passende afkickkliniek. Nu, na zes maanden, vertelt Klaas vol trots over zijn herstel, de positieve verandering, en zijn vooruitzichten op een nieuwe start. Deze ervaring bevestigt waarom we ons inzetten voor dit werk: succesverhalen en herstel geven voldoening en motivatie.”

er moet nog heel veel gebeuren

Van gewone zorg, zoals dat voor iedere Nederlander beschikbaar is, is nog lang geen sprake.

Landelijk netwerk

In een derde van de gemeenten ontbreekt specifiek beleid voor straatzorg, en de variatie tussen gemeenten is groot.

Meer uitwisseling kan voorkomen dat telkens het wiel wordt uitgevonden en kan bijdragen aan de opbouw van een landelijk dekkend netwerk voor straatzorg.

Complexe zorg & preventie

De huidige praktijk richt zich voornamelijk op basale zorg, vaak in een te laat stadium.

Het leveren van complexe zorg en preventie staat nog in de kinderschoenen. Uitwisselen van ervaringen tussen straatzorgverleners en andere professionals is van onschatbare waarde.

Toegang & financiering

Hoewel toegang tot zorg en financiering op papier zijn geregeld, blijkt dit in de praktijk vaak niet werkbaar.

Tegelijkertijd is er sprake van een snel toenemend aantal dak- en thuisloze mensen, met verschillende verzekeringsstatussen en nationaliteiten.